Byli sąsiadami: ludzkie wybory i zachowania w obliczu Zagłady

Po aneksji Austrii przez Trzecią Rzeszę mieszkańcy Wiednia przyglądają się,
jak austriaccy naziści zmuszają Żydów do szorowania chodnika, marzec 1938 r.
Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes

Wystawa „Byli sąsiadami” przygotowana została przez United States Holocaust Memorial Museum z Waszyngtonu.

OTWARCIE WYSTAWY
17 sierpnia 2022 (środa), godz. 17.00

MIEJSCE
Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury, sala widowiskowa, Otwock, ul. Poniatowskiego 10

GODZINY OTWARCIA
Wystawa będzie dostępna w dwóch okresach.
Najpierw do końca sierpnia:
8.0018.00 (od poniedziałku do piątku)
8.0016.00 (soboty i niedziele).
Następnie w dniach 7-23 października:
8.0022.00 (od poniedziałku do soboty)
7.0013.00 (niedziele).

ORGANIZATORZY
Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich
Towarzystwo Przyjaciół Otwocka

WSPÓŁORGNIZATOR
Powiat Otwocki

PARTNER GŁÓWNY
United States Holocaust Memorial Museum

Wystawa „Byli sąsiadami” przygotowana została przez United States Holocaust Memorial Museum z Waszyngtonu. Zostanie zaprezentowana w Otwocku dzięki współpracy z organizatorami 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów – Społecznym Komitetem Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich oraz Towarzystwem Przyjaciół Otwocka – i z Powiatem Otwockim.

Kluczowe pytania

Wystawa poddaje analizie niektóre z kluczowych pytań dotyczących Holokaustu. Dlaczego był on możliwy? Jak ludzie reagowali na niedolę swoich żydowskich kolegów szkolnych, współpracowników, sąsiadów i przyjaciół? Co motywowało ich lub skłaniało do takich, a nie innych zachowań podczas Zagłady?

W nazistowskich Niemczech i zdominowanej przez Niemców Europie zachowania ludzi były przecież  różne. Z jednej strony można było dostrzec wielorakie przejawy niezgody na zło: od drobnych gestów solidarności z ofiarami po czynne próby niesienia pomocy. Z drugiej — akceptację Zagłady: od podporządkowania się antyżydowskim dekretom po gorliwą kolaborację ze sprawcami.

Co sprawiło, że oprócz bezspornej i fundamentalnej roli Adolfa Hitlera i innych przywódców partii nazistowskiej, tak wielu zwykłych ludzi w całej Europie popierało zbrodnie nazistów lub milczało? Dlaczego tak niewielu pomagało tym najbardziej zagrożonym? A co kierowało tymi, którzy nie wykorzystywali okazji i nie ulegali pokusie zdrady bliźnich, pokazując, że nawet w nadzwyczajnie trudnych czasach istnieje alternatywa?

Gdzie i kiedy?

Dzięki współpracy z Powiatem Otwockim wystawę można będzie zobaczyć w Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury w Otwocku, ul. Poniatowskiego 10 w dwóch terminach: najpierw 1731 sierpnia br., a następnie w październiku br. (dokładne godziny – zob. wyżej). Zapraszamy w październiku zwłaszcza uczniów szkół ponadpodstawowych.

Bezpośrednio po otwarciu wystawy, 17 sierpnia 2022 r. o godz. 18.00, w Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury w Otwocku odbędzie się wykład Sebastiana Rakowskiego, historyka i regionalisty, prezesa Towarzystwa Przyjaciół Otwocka „Historia otwockiego getta”. Więcej informacji o wykładzie – tutaj.

Historia wystawy „Byli sąsiadami”

W związku z 20. rocznicą powstania United States Holocaust Memorial Museum w 2013 r. powstała specjalna wystawa „Some Were Neighbors” („Byli sąsiadami”), która trwała do 2017 roku.

Po zamknięciu oryginalnej wystawy w Waszyngtonie powstała jej skrócona, łatwa do eksponowania wersja mobilna, przeznaczona do użytku międzynarodowego. Edukatorzy z Europy i innych części świata wskazywali bowiem, że wystawa będzie pomocna w nauczaniu o tym, że jednostki mają możliwość decydowania. Analizując wybory, jakich dokonywali zwykli ludzie w przeszłości, uczniowie mogą zastanowić się nad swoimi rolami i obowiązkami w dzisiejszych czasach. 

Mobilna wersja wystawy została przetłumaczona na 10 języków i była dotychczas prezentowana w 21 krajach. W Niemczech można ją oglądać od 2019 roku, a w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych prezentowana była z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu w 2020 r.

Wystawa w Polsce

W Polsce po raz pierwszy wystawę „Byli sąsiadami” otwarto w Markowej w styczniu 2022 r. w Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów. Następnie była już prezentowana w Warszawie (Dom Spotkań z Historią), Wrocławiu (Muzeum Pana Tadeusza) i Krakowie (Żydowskie Muzeum Galicja).

Przy otwarciu wystawy warszawskiej, 19 kwietnia 2022 r., Sara J. Bloomfield, dyrektor United States Holocaust Memorial Museum, mówiła: „Holokaust przypomina nam, że to, co niewyobrażalne, zawsze jest możliwe. Przypomina też, że historia ma znaczenie, prawda ma znaczenie i każdy z nas ma znaczenie. Jednostki zawsze mają większą moc, niż im się wydaje – zarówno pozytywną, jak i negatywną. Ta siła jest dziś widoczna, dzięki Polakom, osobom prywatnym, które zrobiły tak wiele, by przyjąć masowy napływ uchodźców z Ukrainy. Historia zapamięta te działania, tak jak historia Holokaustu przypomina nam o wyborach, jakich dokonywali ludzie. Mamy nadzieję, że ta wystawa zainspiruje każdego do zastanowienia się nad swoją osobistą siłą, a co ważniejsze, do wykorzystania jej do kształtowania lepszej przyszłości dla nas wszystkich”.

O United States Holocaust Memorial Museum

Ta niezależna, federalna instytucja edukacyjna jest amerykańskim narodowym miejscem pamięci o ofiarach Holokaustu. Jej celem jest zapewnienie trwałości pamięci o Holokauście, jego zrozumienie i podkreślenie jego znaczenia. Poprzez siłę historii Zagłady Muzeum wzywa przywódców i zwykłych ludzi na całym świecie do krytycznego myślenia o swojej roli w społeczeństwie, do przeciwstawiania się antysemityzmowi i innym formom nienawiści, zapobiegania ludobójstwu i wspierania ludzkiej godności. Więcej informacji dostępnych jest na stronie ushmm.org.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *