Fot. Jacek Twardowski
Historii naszego miasta i naszej parafii nie da się uczciwie opowiedzieć bez Żydów. Teren parafii obejmował getto. Otwocka plebania była wtedy dla wielu tutejszych Żydów miejscem bezpiecznego schronienia, udzielania pomocy i zapewniania opieki.
Tekst ks. Bogdana Sankowskiego, proboszcza otwockiej parafii św. Wincentego à Paulo, opublikowany w katalogu wystawy malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego „A jednak życie”.
Z wdzięcznością przyjąłem propozycję organizatorów wystawy malarstwa prof. Wojciecha Cieśniewskiego, aby miejscem jej ekspozycji stał się dom parafii św. Wincentego à Paulo w Otwocku. Niektórych może to zaskakiwać, ale dla mnie nie ulega wątpliwości, że nasza parafia powinna wziąć udział w obchodach 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów, a wystawa obrazów inspirowanych m.in. fotografiami otwockich Żydów jest jednym z najpiękniejszych sposobów takiego uczestnictwa.
Dlaczego tak uważam? To jasne. Historii naszego miasta i naszej parafii nie da się uczciwie opowiedzieć bez Żydów. W okresie międzywojennym w Otwocku było kilka synagog i jedna parafia rzymskokatolicka. Choć nie były to czasu ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego, relacje między wyznawcami różnych religii układały się zasadniczo dobrze. Symbolem tego może być, napisana w języku jidysz, autobiograficzna powieść Symchy Symchowicza „Pasierb nad Wisłą”, w której autor, wychowany w Otwocku, opisuje z sentymentem figurę Chrystusa z krzyżem przy ulicy Orlej.
Niemieccy okupanci utworzyli w Otwocku getto, do którego przesiedlili żydowskich mieszkańców. Teren naszej parafii obejmował więc getto. Nie sposób było zatrzymać machinę śmierci, ale można było pomagać. Otwocka plebania stała się wtedy dla wielu tutejszych Żydów miejscem schronienia, pomocy i opieki.
Proboszcz ks. Ludwik Wolski pozwalał żydowskim uciekinierom nocować w ówczesnym domu parafialnym, a nawet pod dachem kościoła. Prowadząc księgi stanu cywilnego, ksiądz Wolski wystawiał bezinteresownie fikcyjne świadectwa urodzenia dla dzieci żydowskich mieszkańców Otwocka. Dzięki temu mogły one przebywać legalnie w sierocińcach jako dzieci pochodzące z rodzin wyznania rzymskokatolickiego.
Bezpośrednio w niesienie pomocy żydowskim współobywatelom angażował się także wikariusz w naszej parafii, ks. Jan Raczkowski, kapelan Szarych Szeregów. Przekonywał parafian o potrzebie ratowania sąsiadów, wspierał rodziny ukrywające Żydów, z ambony gromił szantażystów i szmalcowników.
Po latach zarówno ks. Wolski, jak i ks. Raczkowski otrzymali pośmiertnie medale Sprawiedliwych wśród Narodów Świata przyznawane za pomoc udzielaną zagrożonym Żydom. Medale i dyplomy obu duchownych są obecnie umieszczone w kaplicy Matki Bożej, Patronki Otwocka, na eksponowanym miejscu – a wedle mojej wiedzy nie ma w Polsce drugiej takiej parafii, w której dwaj księża byliby w ten sposób wyróżnieni.
Obaj duchowni ściśle współpracowali z innymi otwockimi Sprawiedliwymi, zwłaszcza z Aleksandrą Szpakowską, Bronisławem Marchlewiczem i siostrami elżbietankami. W historii naszej parafii są to karty wyjątkowo ważne, bo pokazują, że chrześcijańska miłość bliźniego ma charakter uniwersalny i skierowana jest do wszystkich, a nie tylko do „swoich”.
Będąc proboszczem parafii z takimi tradycjami, nie mogłem nie wziąć udziału w obchodach 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów. Serdecznie zapraszam do domu parafialnego na wystawę malarstwa prof. Wojciecha Cieśniewskiego.
Ks. Bogdan Sankowski – duchowny diecezji warszawsko-praskiej, święcenia kapłańskie przyjął w roku 1982. Doktor teologii dogmatycznej. Od 2011 r. proboszcz parafii św. Wincentego à Paulo w Otwocku i dziekan dekanatu otwockiego. Od 2018 r. członek z wyboru diecezjalnej Rady Kapłańskiej.
*
Wystawa malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego prezentowana będzie w domu parafii św. Wincentego à Paulo w Otwocku, ul. Kopernika 1. Na wernisaż wystawy zapraszamy do domu parafialnego 18 sierpnia 2022 (czwartek) o godz. 19.00.
Po wernisażu wystawa będzie czynna codziennie aż do piątku 16 września 2022 r. w następujących godzinach: poniedziałek–piątek: 9–12 i 18–20; sobota–niedziela: 15–18.
Wystawa odbywa się z inicjatywy Beaty i Jacka Twardowskich, którzy są też jej mecenasami. Organizatorami są: Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich oraz Towarzystwo Przyjaciół Otwocka. Partnerami głównymi wystawy są: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i parafia św. Wincentego à Paulo w Otwocku. Więcej o wystawie, o wszystkich zaangażowanych w nią osobach i instytucjach oraz o całym programie obchodów 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów: tutaj.
