Fot. Jacek Twardowski
Za sprawą takich działań, jak rocznicowe obchody w Otwocku czy niniejsza wystawa, polscy Żydzi przestają być jedynie wzmianką w podręczniku, dawno zapomnianą, wymarłą historią. Ożywają wspomnienia, ożywa pamięć o ludziach i zdarzeniach, które składają się na nasze wspólne, polsko-żydowskie dziedzictwo.
Tekst Zygmunta Stępińskiego, dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, opublikowany w katalogu wystawy malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego „A jednak życie”.
„Chronimy i przywracamy pamięć o historii Żydów polskich, przeciwdziałamy przejawom antysemityzmu, dyskryminacji i wykluczenia, budując wzajemne zrozumienie i szacunek” – tak brzmi misja Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Muzeum mieści się w sercu przedwojennej żydowskiej Warszawy, w dzielnicy, którą podczas wojny Niemcy przekształcili w getto. Nasz nowoczesny budynek stoi naprzeciwko Pomnika Bohaterów Getta, tworząc wyjątkową przestrzeń pamięci i refleksji. Pomnik oddaje hołd walce i męczeństwu polskich Żydów, zaś Muzeum POLIN odtwarza ich dzieje, pokazując także, iż Zagłada – wbrew zbrodniczym zamysłom jej organizatorów – nie jest ostatnim rozdziałem żydowskiego życia i kultury na tych ziemiach.
Instytucja, którą mam zaszczyt kierować, przez ledwie 9 lat swego istnienia gościła miliony zwiedzających. Oprócz wystawy stałej, opowiadającej historię tysiąca lat życia Żydów na ziemiach polskich, zrealizowała szereg wystaw czasowych poświęconych kulturze i historii polskich Żydów, zorganizowała tysiące warsztatów edukacyjnych oraz wydarzeń kulturalnych i naukowych.
Muzeum POLIN już od wielu lat realizuje swą misję. Ale to wciąż za mało. Abyśmy mogli powiedzieć: „Nie ma historii Polski bez historii polskich Żydów”, potrzeba odważnych, mądrych i wyjątkowych ludzi, którzy często bez żadnych środków, czasem na przekór przeciwnościom, przywracają pamięć o Żydach zamieszkujących ich małe ojczyzny.
Jedną z takich obywatelskich inicjatyw jest działalność Społecznego Komitetu Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich, któremu od 20 lat przewodniczy Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny kwartalnika „Więź”. Organizowany przez niego od 2002 r. marsz pamięci i modlitwy w rocznicę zagłady otwockiego getta, 19 sierpnia, jest ważnym wydarzeniem, przyciągającym także osoby z różnych części Polski i z zagranicy. Członkowie Komitetu angażują się w przywracanie pamięci o żydowskiej społeczności miasta i jego okolic, organizując spotkania edukacyjne w szkołach, wystawy, koncerty, spacery po mieście i inne wydarzenia.
Jako wyraz wielkiego uznania dla tej działalności w 2021 r. Muzeum POLIN wyróżniło Zbigniewa Nosowskiego Nagrodą Specjalną w finale konkursu Nagroda POLIN 2021. Konkurs ten organizujemy od 2015 r. w celu honorowania osób lub organizacji, które swoimi działaniami chronią pamięć o historii polskich Żydów oraz przyczyniają się do kształtowania wspólnej przyszłości, wzajemnego zrozumienia i szacunku pomiędzy Polakami a Żydami. Wskazano też na zasługi „Więzi” dla rozwoju relacji polsko-żydowskich oraz na zaangażowanie jej redaktora naczelnego w Polską Radę Chrześcijan i Żydów.
Jestem bardzo poruszony faktem, że w tym roku Muzeum POLIN może wesprzeć Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich w upamiętnieniu 80. rocznicy zagłady gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie. Na zaproszenie organizatorów, pomysłodawców i samego artysty, podjęliśmy współpracę przy stworzeniu wystawy „A jednak życie”. Jest to niezwykła wystawa malarstwa prof. Wojciecha Cieśniewskiego, który na swoich płótnach przywołuje twarze dawnych żydowskich mieszkańców Otwocka. Opowiada nie tylko o ich śmierci, ale również pragnie mówić o ich życiu.
Właśnie za sprawą takich niezwykłych działań, jak rocznicowe obchody w Otwocku czy niniejsza wystawa, polscy Żydzi przestają być jedynie wzmianką w podręczniku, dawno zapomnianą, wymarłą historią. Ożywają wspomnienia, ożywa pamięć o ludziach i zdarzeniach, które składają się na nasze wspólne, polsko-żydowskie dziedzictwo.
Zygmunt Stępiński – historyk, dziennikarz, wydawca i muzealnik. W latach 80. zaangażowany w działalność opozycji demokratycznej. Współtwórca i prezes Wydawnictwa Murator. Od 2012 r. był zastępcą dyrektora Muzeum POLIN. Od lutego 2019 r. p.o. dyrektora, a od 1 marca 2020 r. – dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Wystawa malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego prezentowana będzie w domu parafii św. Wincentego à Paulo w Otwocku, ul. Kopernika 1. Na wernisaż wystawy zapraszamy do domu parafialnego 18 sierpnia 2022 (czwartek) o godz. 19.00.
Po wernisażu wystawa będzie czynna codziennie aż do piątku 16 września 2022 r. w następujących godzinach: poniedziałek–piątek: 9–12 i 18–20; sobota–niedziela: 15–18.
Wystawa odbywa się z inicjatywy Beaty i Jacka Twardowskich, którzy są też jej mecenasami. Organizatorami są: Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich oraz Towarzystwo Przyjaciół Otwocka. Partnerami głównymi wystawy są: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i parafia św. Wincentego à Paulo w Otwocku. Więcej o wystawie, o wszystkich zaangażowanych w nią osobach i instytucjach oraz o całym programie obchodów 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów: tutaj.
