Ze względu na szabat, który przypada 19 sierpnia, marsz pamięci i modlitwy w Otwocku odbędzie się w tym roku wyjątkowo w niedzielę 20 sierpnia.
W 81. rocznicę zagłady gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie jako lokalni społecznicy zapraszamy na uroczystości upamiętniające te tragiczne wydarzenia.
UWAGA! Ze względu na szabat, który przypada 19 sierpnia, marsz pamięci i modlitwy w Otwocku odbędzie się w tym roku wyjątkowo w niedzielę 20 sierpnia.
Tegoroczne obchody w Otwocku koncentrujemy szczególnie wokół pamięci o wychowankach i pracownikach Zakładu Leczniczo-Wychowawczego „Centos” zamordowanych 19 sierpnia 1942 r. i w dniach następnych.
W Falenicy natomiast chcemy skupić się wokół losów Jutty Szabason (obecnie: Judith Cohen), która należy do ostatnich żyjących świadków Zagłady z getta falenickiego.
Poniżej pełny program obchodów.
OTWOCK
18 sierpnia 2023 r. (piątek)
godz. 18.00
Premiera książki Sebastiana Rakowskiego „Szkoła samodzielności. Historia Zakładu Leczniczo-Wychowawczego «Centos» w Otwocku 1928–1942”
Klub „Smok”, Otwock, ul. Warszawska 11/13
Ośrodek „Centosu” w Otwocku to pionierski żydowski ośrodek edukacyjny, w którym schronienie znajdowały dzieci osierocone, z zaburzeniami psychicznymi i z niepełnosprawnością intelektualną. Do wybuchu wojny była to jedyna tego typu żydowska placówka w Polsce.
W „Centosie” stosowano nowoczesne metody wychowawcze oparte na indywidualnym podejściu do dzieci, w tym elementy systemu korczakowskiego. Zakład miał na celu przystosowanie wychowanków do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie.
Gdy Niemcy utworzyli w Otwocku getto, teren „Centosu” znalazł się w jego części nazwanej „dzielnicą kuracyjną”. 19 sierpnia 1942 r. większość podopiecznych „Centosu” została wysłana wraz z mieszkańcami Otwocka do obozu zagłady Treblinka. Prawdopodobnie część dzieci została rozstrzelana i pochowana na miejscu. Towarzyszyli im wychowawcy.
Książka Sebastiana Rakowskiego jest pierwszą publikacją na temat historii ośrodka. Opiera się na materiałach archiwalnych odnalezionych przez autora.
19 sierpnia 2023 r. (sobota)
godz. 17.00
Wyprawa rowerowa śladami dzieci w otwockim getcie
W ramach „Spacerów po nieistniejącym mieście” zapraszamy na wyprawę śladami wspomnień dzieci z otwockiego getta i żydowskich instytucji świadczących pomoc dzieciom.
Rozpoczęcie:
skwer Pamięci Żydów Otwockich, przy pompie (u zbiegu ulic Świderskiej i Andriollego)
Prowadzenie:
Sebastian Rakowski, prezes Towarzystwa Przyjaciół Otwocka
Zbigniew Nosowski, przewodniczący Społecznego Komitetu Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich
Zakończenie:
ul. Gliniecka, przed godz. 19.00
godz. 19.00
ul. Gliniecka
Odczytanie imion i nazwisk pracowników i wychowanków Zakładu Leczniczo-Wychowawczego „Centos” w Otwocku (stan z roku 1941)
Wydarzenie odbędzie się przy ulicy Glinieckiej – w miejscu, gdzie w latach 1928–1942 mieścił się żydowski ośrodek edukacyjny „Centos”. Obecnie miejsce to jest opustoszałe.
20 sierpnia 2023 r. (niedziela)
godz. 19.30
Marsz pamięci i modlitwy
Rozpoczęcie:
rondo Bronisława Marchlewicza (skrzyżowanie ulic Reymonta i Samorządowej)
Zakończenie:
ul. Reymonta, miejsce pamięci otwockich Żydów (mężczyźni proszeni są o nakrycie głowy)
Patronat honorowy:
prezydent Otwocka Jarosław Margielski
starosta otwocki Krzysztof Szczegielniak
FALENICA
20 sierpnia 2023 r. (niedziela)
godz. 10.00
Rembertów, róg ulic Gawędziarzy i Konwisarskiej
Zapalenie zniczy w miejscu pamięci przez delegację Komitetu Upamiętniania Zagłady Gett w Falenicy i Rembertowie
godz. 17.30
Falenica, rampa kolejowa, ul. Patriotów
Zapalenie zniczy w miejscu pamięci
godz. 18.00
skwer przed stacją PKP Warszawa Falenica
Spotkanie przy pomniku upamiętniającym zagładę Żydów Falenicy
godz. 18.30
KinoKawiarnia Stacja Falenica, Warszawa Falenica, ul. Patriotów 44B
Projekcja etiudy filmowej „Jutta i ja” Macieja Cendrowskiego
Film dokumentalny z 2014 r. ukazuje historię Jutty Szabasson – ur. 1937, córki Niemki i polskiego Żyda, którzy w październiku 1938 r. znaleźli się w Falenicy. Jej rodzice zginęli w 1940 r. Dzięki pomocy przypadkowych osób i nieprawdopodobnemu szczęściu, dziewczynka przeżyła nie tylko koszmar getta, lecz uniknęła wywózki do obozu zagłady w Treblince. Człowiek w mundurze (nie wiadomo nic więcej) wypchnął ją z peronu stacji w dniu likwidacji getta w Falenicy 20 sierpnia 1942.
Po wojnie Jutta mieszkała w licznych sierocińcach, aż wreszcie trafiła do Izraela. Film przedstawia historię jej poszukiwań przybranej matki, Stefanii Cendrowskiej. Wspiera ją w tym autor filmu, zaciekawiony przypadkową zbieżnością nazwisk.
Jutta – obecnie Judith Cohen – należy do ostatnich żyjących świadków Zagłady związanych z Falenicą.
*
Uwaga dla osób przyjezdnych:
W związku z prowadzonymi remontami ruch kolejowy z Warszawy do Otwocka w sierpniu br. odbywa się z dużymi zmianami i zakłóceniami. Prosimy o śledzenie aktualnych informacji.
ORGANIZATORZY
Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich
Towarzystwo Przyjaciół Otwocka
Komitet Upamiętnienia Zagłady Gett w Falenicy i Rembertowie
Europejski Instytut Kultury Fundacja
PARTNERZY
Miasto Otwock
Powiat Otwocki
Polska Rada Chrześcijan i Żydów
KinoKawiarnia „Stacja Falenica”
Exitus
PATRONI MEDIALNI
Świdermajer.info
„Więź”
KONTAKT Z ORGANIZATORAMI
kontakt@zydziotwoccy.pl
instytutkultury1@gmail.com
INFORMACJE BIEŻĄCE
facebook.com/ZYDZI.OTWOCCY/
Projekt graficzny plakatu: Lidia Głażewska-Dańko
Obraz „Perły” Wojciecha Cieśniewskiego prezentowany był na autorskiej wystawie „A jednak życie” w Otwocku w 2022 r., zorganizowanej w ramach obchodów 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów.
